Sociale competenties deel 14: de zeven eigenschappen van effectief leiderschap
Als je op zoek gaat naar managementboeken of boeken over leiderschap, ontkom je bijna niet aan de wereldwijde bestseller van Stephen Covey  genaamd De zeven eigenschappen van effectief leiderschap. Wat zijn de eigenschappen die Covey beschrijft en wat kan je hier als voetbalcoach mee?
De eigenschappen
De zeven eigenschappen van effectief leiderschap van Covey zijn:
- Wees proactief
- Begin met het einde voor ogen
- Belangrijke zaken eerst
- Denk win-win
- Eerst begrijpen dan begrepen worden
- Synergie
- Houd de zaag scherp
Wees proactief
Proactief wordt vaak gedefinieerd als het nemen van initiatief. Covey trekt de definitie breder dan initiatief nemen of vooruitkijken.
Covey ziet proactief zijn als verantwoordelijkheid nemen voor je eigen leven waarbij gedrag niet afhankelijk is van omstandigheden maar van eigen beslissingen. Proactieve mensen handelen vanuit bewuste keuzes, gebaseerd op waarden. Reactieve mensen laten zich beïnvloeden door omstandigheden.
Concreet: het regent en het is koud. Een proactieve speler heeft een plan, neemt maatregelen m.b.t. kleding en schoeisel, laat zich niet beïnvloeden door het weer en speelt een goede wedstrijd. Een reactieve speler is minder gemotiveerd voor de wedstrijd, had niet gedacht een thermoshirt en speelt een mindere wedstrijd.
Hoe proactief ben jij als coach? Welke waarden liggen ten grondslag aan je gedrag? In welke mate laat jij je beïnvloeden door omstandigheden die buiten je invloed liggen? Onderga je lijdzaam wat in je omgeving gebeurd of neem je initiatief en verantwoordelijkheid om betere situaties te creëren?
Begin met het einde voor ogen
Begin met het einde voor ogen wil zeggen beginnen met een duidelijk beeld van het einddoel. Daarvoor zijn drie inzichten vereist: naast het einddoel (1) moet je weten waar je nu staat (2) en wat er nodig is om bij het einddoel te komen (3).
Waar willen we naar toe met z’n allen en wat hebben we nodig? Wat zijn de ambities en hoe kunnen we die realiseren? Mooie vragen om ook in een groep te gooien maar ook om voor jezelf te beantwoorden. Wat zijn je persoonlijke doelen en waar sta je nu? Hoe denk jij je doel te kunnen halen?
Lees ook deel 6 van deze serie over het stellen van doelen.
Belangrijke zaken eerst
De derde eigenschap van effectief leiderschap is het resultaat van de vorige twee eigenschappen. Als jij de leiding hebt en proactief bent en je hebt een helder doel voor ogen, dan weet je ook wat belangrijk is en dus waar jij je op moet focussen. Gedisciplineerd doen wat belangrijk is, focus. En dus ook: niet doen of later doen wat minder belangrijk is.
Waar focus jij je op als coach? Is dat de optimale prestatie van je team? De individuele ontwikkeling van spelers? Of kalk je ook de lijnen en maak je bij wijze van spreken een rijschema voor uitwedstrijden en haal je de thee op in de rust?
Denk win-win
Win-win gaat volgens Covey over oplossingen verzinnen die voordelig zijn voor beide partijen. Dit betekent dat er wordt samengewerkt en geen onderlinge rivaliteit is. De leider van de groep of andere groepsgenoten worden dus ook niet als rivaal gezien. Bij win-win gaat men uit van het idee dat iedereen kan winnen en succes niet ten koste hoeft te gaan van anderen.
Hoe oefen jij als coach gezag uit binnen je team? Maak je gebruik/misbruik van je leidinggevende positie door te wijzen op je functie of diploma’s? Gaat het teamsucces of jou individuele succes als coach ten koste van anderen of is er voor iedereen een stukje van de taart?
Eerst begrijpen, dan begrepen worden
De volgorde als het gaat om begrijpen is volgens Covey dat je eerst investeert in het begrijpen van de ander, daarna doe je moeite om zelf begrepen te worden. Dat wil zeggen dat je echt luistert naar andere mensen en niet, wat iedereen zal herkennen, vooral wacht totdat de ander is uitgesproken om vervolgens zelf te kunnen praten. Of een ander interrumperen om je woordje te kunnen doen. Daarbij liggen ook aannames wat de ander zou bedoelen op de loer. Verplaats je in een ander, luister en vraag door als je iets niet begrijpt.
Hoe luister jij als coach naar de mensen in je omgeving? Luister je om een ander te begrijpen om ben je vooral zelf aan het woord?
Synergie
Wat is dat, synergie? Synergie gaat over samenwerking op een manier waarbij 1 en 1 niet 2 is maar 3. Het is de energie die ontstaat als mensen zich in een team veilig voelen, gewaardeerd en gezien. Waar mensen zich willen inzetten voor een gezamenlijk doel. Er zijn voorwaarden gecreëerd om tot grootse prestaties te komen.
Hoe draag jij als coach bij aan de sfeer binnen het team? Welk klimaat heerst er en op welke manier oefen jij daar invloed op uit.
Lees ook nog eens deel 1 frustraties van teamwork.
Houd de zaag scherp
De laatste eigenschap van effectief leiderschap gaat over jezelf. Het scherp houden van zaag gaat over het opladen van je batterij. Hoe blijf je scherp? Het onderhouden van je lichamelijke (voeding/sport), geestelijke (lezen/creatief bezig zijn), spirituele (streven naar waarden/studie) en sociaal-emotionele (empathie/zekerheid) vaardigheden en behoeften.
Hoe zorg jij voor jezelf? Ben je fit? Kan je afstand nemen van je rol als coach? Volg je een opleiding om jezelf te verbeteren? Hoe laad jij je batterij op?
Genoeg om over na te denken, veel plezier daarmee!
Vragen en opmerkingen zijn welkom! Binnenkort deel 16 in de serie over sociale competenties!
