Sociale competenties deel 6: doelen stellen

Elk seizoen, ergens in de voorbereiding meestal, komt er een moment dat teams samenkomen om te bespreken en bepalen wat de doelstelling gaat worden voor het aankomende seizoen. ‘We moeten het er maar eens over hebben.’ Persoonlijk vond ik dit altijd een bijzonder ritueel.

Mijn herinnering is dat veelal enkele oudere spelers zich uitspraken en een doelstelling benoemden, dat was het dan. Het WAT was vastgesteld, bijvoorbeeld: we gaan voor handhaving.  Het HOE (hoe gaan we onze doelstelling proberen te halen, wat is daarvoor nodig?) kwam niet aan bod, eerst maar een pilsje. Wellicht zegt dit vooral iets over het niveau waarop ik zelf actief ben geweest als speler, misschien ook niet.

SMART-doelen
Doelstellingen zijn er in alle soorten en maten. Prachtig om te lezen in voorbeschouwingen. Kampioen worden, nacompetitie halen of juist ontlopen, linkerrijtje noem maar op. Als iedereen maar fit blijft en we geen schorsingen krijgen. De doelstellingen gaan vaak over een plaats op de ranglijst maar dat hoeft natuurlijk niet per se. Maar hoe stel je nou een goed doel vast? Wat hierbij kan helpen is SMART. SMART staat voor specifiek, meetbaar, acceptabel, realistisch en tijdsgebonden. SMART is een veelgebruikt hulpmiddel bij het stellen van doelen. Hoe kan je dit als voetbalcoach toepassen binnen het voetbal?

• Specifiek: wat wil je precies bereiken? Wees zo duidelijk mogelijk. De meeste teamdoelen zoals hierboven al beschreven zijn best specifiek. Maar als je doel is om aanvallend voetbal te spelen, wat is dan aanvallend voetbal? Meer de bal hebben dan de tegenstander? Veelal op de helft van de tegenstander zijn? Of met 4 spitsen spelen? Het is goed om dat zo specifiek mogelijk vast te stellen, dat maakt dat je eenvoudiger de voortgang kan bepalen en het is voor iedereen helder wat je verstaat onder aanvallend voetbal.
• Meetbaar: je doel moet meetbaar zijn. Als je doel meetbaar is kan je inzien of je op koers ligt om de gewenste doelstelling te halen, je meet de voortgang. Lig je niet op koers, wat ga je eraan doen? Welke acties ga je uitzetten om alsnog je doel te halen? Lig je vóór op koers, hoe ga je daarmee om? Heb je de lat te laag gelegd?
• Acceptabel: is er acceptatie binnen de groep voor de gekozen doelstelling. Met andere woorden is er draagvlak? Als een meerderheid van de groep de gekozen doelstelling niet ziet zitten, moet je de doelstelling dan wel vastleggen?
• Realistisch: is het doel überhaupt haalbaar. Het doel moet niet te moeilijk zijn maar ook zeker niet te makkelijk. Als Ajax aankomend seizoen voor handhaving gaat en RKC voor de titel in de Eredivisie, dan zou mijn tip zijn om de doelstelling te heroverwegen.
• Tijdsgebonden: voor wanneer moet de doelstelling behaald zijn, is er een deadline? Binnen voetbal is dat meestal vrij logisch omdat het gaat over de doelstelling voor een seizoen. Toch kan je ook prima doelstellingen maken voor de kortere termijn, per maand, een periode of halverwege het seizoen in de winterstop bijvoorbeeld.

De doelstelling is vastgelegd, maar ben je er dan? Nou in mijn ogen nog niet. Je moet ook afspraken maken over HOE je de doelstelling wil behalen, wat is daarvoor nodig?

HOE
Wat is er nodig om de doelstelling te halen? Wat vraagt de doelstelling van ons…:

• … voor de manier waarop we trainen. Zijn we op tijd op training aanwezig? Geven we 100%? Vinden we de verjaardag van de buurman belangrijker dan een training?
• … voor de manier waarop we de avond voor de wedstrijd besteden. Hangen we in de lampen tot 4 uur in de ochtend of liggen we op tijd op bed zodat we fit zijn? Spelen we zaalvoetbal?
• … voor de manier waarop we onze weekenden besteden. Familieweekendje tijdens de competitie ja/nee?
• … voor de manier waarop we met elkaar (spelers, staf etc.) omgaan? Zijn we na de wedstrijd/training gelijk weg of blijven we nog samen iets drinken? Teamuitjes?
• … voor de manier waarop jij als coach je functie uitoefent?

Je kan vast nog veel meer vragen verzinnen. Wat ik vooral wil aangeven is dat je naast afspraken over het WAT ook afspraken moet maken over het HOE: de concrete invulling die moet bijdragen aan je doelstelling. Welk concreet gedrag vraagt de doelstelling van ons? Door ook het HOE vast te leggen is iedereen ook individueel aanspreekbaar op wat gewenst en wat ongewenst gedrag is.

Tips en reacties zijn welkom! Binnenkort deel 7 in de serie over sociale competenties.