Sociale competenties deel 1: de 5 frustraties van teamwork

Onlangs heb ik het boek ‘De 5 frustraties van teamwork’ gelezen van Patrick Lencioni. De Amerikaan Lencioni is oprichter en eigenaar van een gerenommeerd managementadviesbureau. Het boek kan ik van harte aanbevelen als je geïnteresseerd bent in teamwork en teamontwikkeling. In het eerste deel van de serie over sociale competenties zal ik je meenemen in wat Lencioni schrijft over teamwork en hoe jij daar je voordeel mee zou kunnen doen.

De 5 frustraties
In het boek ‘De 5 frustraties van teamwork’ beschrijft Lencioni 5 verschillende elementen van teamwork die volgens hem maken dat teams wél of niét functioneren. De titel komt wellicht wat negatief over omdat het gaat over frustraties, het boek is dat zeker niet. Het boek leest als een roman en beschrijft de 5 frustraties in concrete situaties op de werkvloer.

Wat zijn de 5 elementen die volgens Lencioni bepalen hoe een team functioneert?

1. Vertrouwen is de basis voor teamwork. Teamleden kunnen erop vertrouwen dat intenties van elkaar goed zijn. Je durft hulpvragen te stellen en leden kunnen zich kwetsbaar opstellen.
2. Conflicten. Teams met productieve conflicten brengen belangrijke onderwerpen ter tafel en lossen problemen op.
3. Betrokkenheid. Doordat er duidelijke en gemeenschappelijke doelstellingen zijn, voelen teamleden zich betrokken bij het team.
4. Verantwoordelijkheid. Teamleden voelen zich verantwoordelijk, signaleren potentiele problemen en moedigen elkaar aan.  
5. Resultaten. Uiteindelijk profiteren de individuen van het ondergeschikt maken van eigen belang aan het teambelang. Dat leidt tot resultaat.

Model
De 5 frustraties kun je niet los van elkaar zien, ze zijn met elkaar verbonden. Dat is de reden dat Lencioni ze in een piramide weergeeft.

De samenhang wordt nu grafisch weergegeven en kan eenvoudig uitgelegd worden. Vertrouwen is de basis. Als teamleden erop vertrouwen dat iedereen met de juiste intenties handelt, is er een voorwaarde gecreëerd voor het aangaan van productieve conflicten. Als je elkaar kan vertrouwen, durf je het ook met elkaar oneens te zijn en dit uit te spreken. Conflict kan heftig klinken maar het is in deze context slechts een debat over ideeën waarbij je van mening kan verschillen.

Als er productieve conflicten in een team zijn, wordt het mogelijk gemaakt om gezamenlijke besluiten te nemen. Iedereen is immers gehoord en betrokken bij het besluitvormingsproces. Doordat er gezamenlijke doelstellingen zijn geformuleerd zullen teamleden zich hiervoor verantwoordelijk voelen en zich hiervoor inzetten. Door de voorgaande 4 elementen zo op te bouwen is een team in staat om resultaten te halen.   

Frustraties
Waarom heeft Lencioni het over frustraties? Omdat het ontbreken van de 5 elementen leidt tot frustraties. Welke frustraties?

1. Vertrouwen: afwezigheid van vertrouwen. Teamleden twijfelen aan de juiste intenties van elkaar.
2. Conflicten: angst voor conflicten. Verschillen van mening zijn niet bespreekbaar en er is een kunstmatige harmonie en onuitgesproken frustratie.
3. Betrokkenheid: vaagheid. Er is onduidelijkheid over de richting en prioriteiten.
4. Verantwoordelijkheid: mijden van verantwoordelijkheid. Belangrijke afspraken worden niet nagekomen.
5. Resultaten: weinig aandacht voor resultaten. Er is wel aandacht voor status en ego, dus eigenbelang boven teambelang.

Grafisch weergegeven ziet dat er als volgt uit:

Denk eens aan een team, in de sport of daarbuiten, waar je zelf onderdeel van bent geweest: herken je één of meer frustraties? Of denk eens aan je huidige team? Hoe gaat het teamwork?

Wat kun je hiermee?
Alles leuk en aardig zo’n model maar wat kun jij hier als trainer/coach mee? Een suggestie.

Je kan ervoor kiezen om met je spelersgroep, bijvoorbeeld tijdens de voorbereiding op het nieuwe seizoen, het model van Lencioni uit te leggen. Niet op het trainingsveld maar in de bestuurskamer of kantine. Na uitleg van het model kan je vervolgens spelers te bevragen: zie je frustraties terug in ons team? Welke en op welke manier? Hoe willen wij als team functioneren? Kunnen we hier doelstellingen aan koppelen? Laat daarbij zoveel mogelijk spelers aan het woord. Je krijgt een berg aan informatie.  

Het praten over teamwork creëert bewustwording bij spelers, bewustwording van voorwaarden om als team goed te functioneren. Sowieso geef je het signaal af aan je spelers dat je oog hebt voor teamontwikkeling en belang hecht aan teamwork. Dat signaal maakt het ook gemakkelijker om teamleden gaandeweg het seizoen aan te spreken op gedrag dat je niet gewenst acht. Of nog beter: dat spelers hopelijk elkaar gaan aanspreken.

Om informeel af te sluiten kan een quiz leuk zijn waarin spelers de mogelijkheid krijgen elkaar beter te leren kennen. Een quiz waarin spelers vragen krijgen over elkaar. Door elkaar op een spelende manier beter te leren kennen, ontstaat er vertrouwen: de basis van goed functionerende teams!   

Reacties zijn welkom! Binnenkort deel 2 in de serie over sociale competenties!