Mark van Bommel ontslagen als trainer van VfL Wolfsburg. Een ontslag dat past in een patroon van voormalig Oranje-internationals die vooral in het buitenland als trainer weinig tot niet succesvol zijn. Is dat ook echt zo? En zo ja, hoe kan dit?
Laten we beginnen met kijken of het echt zo is dat de huidige generatie oud-internationals het zo slecht doet als trainer. Kijkend in de ranglijst van gespeelde interlands zoomen we in op de internationals vanaf de generatie WK ’98. Van deze internationals heb ik gekeken hoe vaak een dienstverband als trainer vroegtijdig is beëindigd, hoeveel prijzen er zijn gepakt en welke functie de oud-international nu heeft.
Generatie WK 1998
De lijst ziet er als volgt uit:
Patrick Kluivert ontbreekt op de lijst aangezien hij nergens eindverantwoordelijk is geweest als trainer. Kluivert heeft wel zijn trainerspapieren.
Zeggen deze statistieken alles? Nee zeker niet. Ontslagen worden is onderdeel van het trainersvak en inherent aan de business. Ook een gerenommeerd trainer als Louis van Gaal is meerdere keren ontslagen in zijn carrière. We moeten een beetje door de statistieken heen kijken. Wat valt op als je iets verder kijkt dan puur deze statistieken en niet direct denkt dat een ontslag iemand een slechte trainer maakt?
- Van de achttien behaalde prijzen door deze trainers zijn er zestien behaald in Nederland, alleen De Boer heeft in Amerika twee prijzen gepakt
- Alleen Heitinga en Van Nistelrooy hebben momenteel een club waar ze werken als trainer
- Er zitten meerdere ultrakorte dienstverbanden bij in het buitenland zoals De Boer in Italië en Engeland en Van Bommel in Duitsland
- De dienstverbanden in Nederland zijn bijna allemaal bij clubs waar de trainer zelf als speler actief is geweest. Alleen Jaap Stam is een uitzondering
Hoe kun je bovenstaande constateringen interpreteren?
- In Nederland kunnen enkele trainers nog prijzen pakken, in het buitenland kennelijk niet of amper. De enige twee prijzen die in het buitenland zijn gewonnen zijn die van Frank de Boer en zijn niet echt prestigieus te noemen
- Van de negen trainers uit het lijstje hebben slechts twee nu een club. De rest is werkloos. En de twee werkzame trainers werken als trainer bij het Jong-team. Bij een club waar ze ook zelf gespeeld hebben
- De ultrakorte dienstverbanden geven aan dat er een mismatch is tussen speler en club, dit kan over zowel de club als trainer iets zeggen. Bijvoorbeeld: hoe werven clubs trainers? En in welke mate schatten trainers hun eigen mogelijkheden in bij een club?
- Werknemers aanstellen uit je eigen netwerk is logisch, dat zie je ook in het bedrijfsleven maar doet de voetballerij hier wel goed aan? Of krijgen de oud-internationals (te) makkelijk een kans bij een club waar ze zelf hebben gespeeld?
De optelsom van bovenstaand is in ieder geval niet positief. Er is echt sprake van een patroon van recente oud-internationals die als trainer niet succesvol zijn. Met name de vaststelling dat zeven van de negen trainers werkloos zijn is treurig.
Carrière Â
Kijkend naar het lijstje trainers vraag ik me af: wie van deze trainers gaat (nog) carrière maken? Wie ligt er goed in de markt? Ik weet eigenlijk niet op basis waarvan ik iemand kansen moet toedichten. Misschien Ruud van Nistelrooy die heeft aangegeven zijn carrière rustig te willen opbouwen? Een zekerheid is het niet.
Inmiddels staat een volgende generatie te trappelen om trainer te worden: Wesley Sneijder, Rafael van der Vaart en Dirk Kuijt. Hoe ze zijn als trainer is mij niet bekend. De analyses die de heren op televisie verzorgen zijn in ieder geval weinig diepgaand, ze geven me weinig hoop. Niveau kelderklasse. Ik sla ze over. Gelukkig heeft een moderne trainer tegenwoordig een hele staf. Een assistent met analyserende vaardigheden lijkt me een welkome aanvulling voor deze oud-internationals. Hopelijk blinken Sneijder, Van der Vaart en Kuijt dan zelf uit in andere facetten van het coachvak zoals ontwerpen van trainingsstof, managementskills en pedagogische- en didactische vaardigheden.
Oorzaken
Hoe heeft dit zo kunnen gebeuren? Ik zie drie verschillende actoren die hierin een rol spelen:
- KNVB. De bond biedt de mogelijkheid aan oud-internationals om versneld trainersdiploma’s te halen. Daardoor kunnen ze relatief snel aan de slag als trainer op het hoogste niveau
- Clubs. Voor clubs lijkt het aantrekkelijker een oud-speler met een grote naam aan te stellen als trainer dan een onbekende trainer zonder grote spelerscarrière
- Trainers zelf. De trainers overschatten zichzelf óf onderschatten het vak en wat daarbij komt kijken
Oplossingen
Waar sommige (onbekende) trainers op hun 35e al pak ‘em beet 15 jaar ervaring hebben, heeft de oud-international er nul. Dat verschil timmer je niet dicht met een versnelde cursus. De KNVB zou er verstandig aan doen kritisch te kijken naar de (versnelde) trainersopleiding in Nederland. Mijn hoop is gevestigd op Marcel Lucassen.
Clubs zouden veel meer moeten scouten op trainers en relevante competenties voor het vak van trainer/coach. Een carrière als speler mag niet meer zijn dan een pré. Hoofdtrainer in het betaalde voetbal is geen startersfunctie. Dergelijke aanstellingen neigen naar amateurisme. Enkele uitzonderingen voor echt getalenteerde trainers daargelaten.
De trainers moeten kritisch op zichzelf reflecteren. Op dit punt heb ik weinig hoop. Sneijder gaf al aan binnen afzienbare tijd trainer te willen zijn van Galatasaray en Kuijt achtte zich eerder al klaar voor het hoofdtrainerschap van Feyenoord. Het kan goed gaan natuurlijk, ik acht de kans klein.
Toekomst
Gelukkig lijkt het steeds meer door te dringen in het voetbal dat er verandering noodzakelijk is. Onlangs plaatste het AD een artikel en ook de VI deed een duit in het zakje. De verandering gaat er wel komen, het heeft nog een beetje tijd nodig.
Zie mijn eerdere artikelen over dit onderwerp:
