Co Adriaanse zei ooit “een goed paard is nog geen goede ruiter.” De uitspraak was een reactie op de aanstelling van Marco van Basten als bondscoach in 2004. Adriaanse wilde hiermee aangeven dat een succesvolle carrière als speler geen garantie geeft voor een succesvolle carrière als trainer.
In het recente verleden heb ik mijn verbazing uitgesproken over de mogelijkheden voor oud-profs om versneld trainerscursussen te doen. Samengevat: in mijn ogen zijn versnelde cursussen voor oud-profs onwenselijk. Voor zelf spelen en trainen/coachen zijn namelijk zeer verschillende competenties vereist, het zijn totaal andere professies. Het is vreemd dat van oud-profs kennelijk wordt veronderstelt dat er goede coaches in schuilen. Kies je ervoor om wél versnelde cursussen aan te bieden aan oud-profs, geef die mogelijkheden dan ook aan niet oud-profs. Bijvoorbeeld op basis van bewezen competenties die voor coaching relevant zijn.
De afgelopen tijd zijn me enkele zaken opgevallen die mij doen denken aan de uitspraken van Adriaanse en mijn blog over de versnelde cursussen. Dan heb ik het over diverse aanstellingen binnen het betaalde voetbal in Nederland. Nog zo vaak rollen oud-profs in functies als trainer/coach op basis van niet relevante kwalificaties, netwerk of carrière als speler. Of een mix van de drie. Tenminste, daar heeft het alle schijn van. En daarmee lijken we het vak van trainer/coach niet serieus te nemen.
Ik zal proberen met enkele voorbeelden mijn punt duidelijk te maken.
John de Wolf
Een intrigerend recent voorbeeld vind ik de aanstelling van John de Wolf bij Feyenoord. Sinds kort is De Wolf assistent van Dick Advocaat. Natuurlijk, De Wolf loopt al een tijd mee als trainer binnen het amateurvoetbal, al bijna 20 jaar. Toch lees je, als het gaat over zijn aanstelling als assistent bij Feyenoord termen als ‘er is een oer-Feyenoorder binnengehaald’ en dat De Wolf ‘zo’n geweldige uitstraling heeft’.
Zijn dat de competenties waarnaar je op zoek bent als club? Hoe gaat de uitstraling van John de Wolf Feyenoord voetballend beter maken? Of mag De Wolf op het trainingsveld de mooie man uithangen? Of misschien even een leuke anekdote delen van hoe hij spitsen intimideerde in de spelerstunnel? Persoonlijk zou ik liever worden aangenomen op basis van inhoud.
Wellicht is het een verzachtende omstandigheid dat De Wolf assistent is en geen hoofdtrainer. Maar je vraagt je af wat Feyenoord heeft geleerd van het dienstverband van Jaap Stam. Stam werd gehaald door Martin van Geel mede op basis van zijn carrière als speler en omdat hij ‘een indrukwekkende verschijning is’. Dat Stam een niet heel indrukwekkende carrière had als trainer maakte kennelijk niet uit.
In een interview in de Volkskrant geeft De Wolf aan dat hij tactische analyses mag doen van tegenstanders. Dat zou goed zijn voor de ontwikkeling van De Wolf. Het komt over alsof dit een facet is dat De Wolf nog niet beheerst. Daar verbaas ik me over. Van een assistent trainer van Feyenoord mag je toch verwachten dat zoiets als een tactische analyse tamelijk moeiteloos wordt geproduceerd? Of is het assistentschap bij Feyenoord een functie waarbij je een beetje dingen mag uitproberen?
Robert Maaskant
Op 11 november van dit jaar is Robert Maaskant ontslagen als trainer van VVV. Ik vraag me oprecht af op basis waarvan Maaskant destijds is aangesteld bij VVV. Maaskant werd aangesteld door directeur spelersbeleid Stan Valckx. In Polen hebben Maaskant en Valckx samengewerkt, de heren kennen elkaar dus.
Maar Valckx moet toch weten dat Maaskant bij het gros van zijn clubs niet bepaald door de voordeur is vertrokken? Voor het VVV-tijdperk was Maaskant al bij 4 clubs ontslagen. En onder zijn leiding bij FC Groningen (contract niet verlengd, niet ontslagen) was het voetbal niet om over naar huis te schrijven. Hoe zag de profielschets eruit waar Maaskant uit kwam rollen?
Mark van Bommel
Kijkend naar het cv als trainer van Mark van Bommel dan zie je 3 maal een rol als assistent (Oranje o17, Australië en Saudi-Arabië) en eindverantwoordelijk voor PSV o19. Bij zijn rol als assistent van Australië en Saudi-Arabië was schoonvader Bert van Marwijk bondscoach. In hoeverre zou bij deze aanstellingen een rol hebben gespeeld dat Van Bommel oud-prof is en de schoonzoon van Van Marwijk? En in hoeverre spelen vaardigheden een doorslaggevende rol die belangrijk zijn voor een trainer/coach? En in hoeverre is Van Bommel dusdanig succesvol geweest in zijn rollen dat je denkt: een logische volgende stap is hoofdtrainer worden van PSV?
In de VI wordt de conclusie getrokken dat Van Bommel een toptrainer gaat worden. In het proces daarnaar toe doet de trainer soms wat onhandige dingen. Als dat waar is (en er zijn momenteel redenen om de werkwijze van Van Bommel te bekritiseren), waarom is Van Bommel dan aangesteld om hoofdtrainer te worden bij PSV? Wil je daar niet juist iemand hebben die de functie direct aankan? Als ik erover nadenk, denk ik eerder aan amateurvoetbal dan aan betaald voetbal. Is hoofdtrainer zijn van PSV dan een startersfunctie?
Dit zijn slechts 3 voorbeelden. U kunt het rijtje vast zelf aanvullen.
Conclusie
Zonder kennis van het reilen en zeilen achter de schermen zijn alle bovenstaande vragen moeilijk te beantwoorden. Toch lijken niet relevante kwalificaties, carrière als speler en netwerk een grote rol te hebben gespeeld. Ik vraag me oprecht af wanneer we in Nederland eens vaker trainer/coaches gaan aanstellen op basis van relevante competenties en inhoud. Dat lijkt mij een goede ontwikkeling voor het voetbal.
Niet alleen in Nederland komen opmerkelijke aanstellingen overigens voor. Neem bijvoorbeeld AC Milan waar oud-spelers Clarence Seedorf en Filippo Inzaghi hoofdtrainer zijn geweest, zonder enige ervaring. Bij Anderlecht begon Vincent Kompany als hoofdtrainer dit (2019/20) seizoen, ook zonder ervaring. Vertaal de aanstellingen eens naar het bedrijfsleven, daar zou zoiets toch nooit kunnen? Blijkbaar zijn de wetten in de sportwereld heel anders.
Dat er wel kritische sollicitatieprocedures plaatsvinden in de voetballerij, heeft Mark Jan Fledderus bewezen met de aanstelling van Frank Wormuth bij Heracles. Fledderus sprak, in samenspraak met collega’s, met meerdere kandidaten en pikte daar de beste uit, op basis van inhoud. Het lijkt uniek in de voetballerij. Volgens mij is dit wel dé weg. Het maakt mij ook nieuwsgierig hoe Fledderus met hoofdtrainers en hun aanstelling omgaat bij FC Groningen.
KNVB
De KNVB heeft inmiddels ook in de gaten dat een verleden als profspeler er minder toe doet. Bij de toelating voor het hoogste diploma (UEFA Pro) telt een verleden als prof inmiddels minder zwaar. Dat vind ik een goede zaak. Momenteel zijn er 14 cursisten waarvan 3 niet oud-profs. Deze 3 trainers zijn vooral op basis van ervaring als trainer, kwaliteiten en inhoud toegelaten tot de cursus. Je zou dus denken dat dit echt goede (toekomstige) trainers zijn.
Krijgen deze trainers echter een kans? Voor een club zal het makkelijker te verkopen zijn aan de buitenwereld om bijvoorbeeld Dirk Kuijt of John Heitinga (ook cursisten) aan te nemen. Dat heeft Sjors Ultee (nu hoofdtrainer van Fortuna Sittard) ook ondervonden.
Vanzelfsprekend kan een oud-prof best een goede trainer zijn. Maar zouden op dit moment echt de beste of meest geschikte trainer/coaches van Nederland in de Eredivisie werken als hoofdtrainer? Hoe groot zou statistisch gezien de kans zijn dat dit vooral oud-profs zijn? Wetende dat van alle trainer/coaches in Nederland het gros geen oud-prof is. Natuurlijk doen sommigen het ook best goed en zijn er zitten er goede trainers bij, maar als je in een competitie uitsluitend oud-profs trainer maakt, wordt er ook altijd eentje kampioen.
Andere blik
Het is hoog tijd voor een andere blik op het vak van trainer/coach. Een blik waarbij we kijken naar inhoud. Waarbij we kijken naar relevante competenties. Waarbij al het andere maximaal een pré is. Waarbij we een carrière als profvoetballer niet langer overwaarderen. Waarbij oud-profs zichzelf niet overschatten. Waarbij we het vak van trainer/coach niet onderschatten. Waarbij er gelijke kansen zijn voor oud-profs en amateurs.
