De analyse geanalyseerd

Wat mag ik als kijker verwachten van een wedstrijdanalyse? Het is een vraag die regelmatig bij me opkomt als ik analyses van voetbalwedstrijden meemaak. De analyse van de interland Nederland – Duitsland riep deze vraag weer bij me op. Analisten Rafael van der Vaart en Pierre van Hooijdonk werden over de wedstrijd bevraagd door Tom Egbers. Een analyse van de analyse.  

De analisten
Ergens is Van der Vaart een jeugdheld van mij. Ik kan mij nog goed herinneren hoe hij als tiener furore maakte bij Ajax. Alles wat hij aanraakte leek te veranderen in goud. Er hing een soort magie om hem heen. Met als hoogtepunt de fabuleuze hakbal tegen Feyenoord. Inmiddels kan Van der Vaart terugkijken op een schitterende loopbaan als profspeler. Van der Vaart wil graag trainer worden en werkt ondertussen als analist bij de NOS.  

Het analyseren gaat hem ogenschijnlijk gemakkelijk af. ‘Raffie’ kan zich vanzelfsprekend eenvoudig verplaatsen in spelers op topniveau, is uitgesproken en zijn humor en lach doen de rest. Van der Vaart is gewoon een leuke vent.

Van Hooijdonk heeft ook een mooie carrière gehad als speler. In 2008 haalde Van Hooijdonk zijn UEFA A-licentie. Hierna is Van Hooijdonk onder andere nog werkzaam geweest als assistent bij het nationale team van Turkije en bij Jong Oranje.

De analyse deel 1
Voor het gemak laat ik de voorbeschouwing even voor wat het is en richt ik me op de analyse op het vertoonde spel.

We hebben de 1^e helft gezien. Nederland heeft het erg lastig gehad en staat met 0-2 achter. Benieuwd wat de heren hierover te zeggen hebben. Kijk hier de beelden terug. Een beknopte samenvatting van de analyse in de rust:

• De Ligt glijdt uit bij de 0-1
• Sané is in vorm
• Babel maakt 100% kansen niet af
• Kwaliteit van passen van Duitsland is hoog
• Van Hooijdonk voegt toe dat De Roon niet diep had moeten gaan in de opbouw waar uiteindelijk de openingstreffer uit kwam

Inhoudelijk geen speld tussen te krijgen. Feitelijk klopt het helemaal. Toch mis ik iets. Waarom komt Nederland er niet aan te pas in de wedstrijd? Wat gaat er niet goed? Wat zou er anders moeten? Deze vragen blijven helaas onbeantwoord. Als ik puur kijk naar wat er is gezegd door de analisten dan zou ik zeggen:

• De Ligt stop aub met uitglijden
• Hoop dat Sané uit vorm is de 2^e helft
• Babel maak je kansen aub af
• Tsja, Duitsers passen goed…
• De Roon ga niet diep in de opbouw  

Voor mijn gevoel komt de analyse niet verder dan duiding bij doelpunten of grote kansen. De kijker thuis kan zonder moeite waarnemen dat De Ligt uitglijdt bij de 0-1. Daar hoef je geen interlands voor gespeeld te hebben, daar hoef je niet eens voor gevoetbald te hebben.

Toegegeven: de analisten worden hierbij ook niet geholpen door Egbers die zelfs nog even checkt bij Van Hooijdonk of De Ligt echt is uitgegleden.

Analyseren
Wat ik verwacht van een analyse is niet zozeer duiding bij doelpunten en/of zaken die incidenteel voorkomen maar het herkennen van spelpatronen. In de kern is dit terug te brengen tot het volgende:

Wat zijn van beide teams de patronen in het aanvallen/verdedigen/omschakelen en waarom gaat dit wel/niet goed? En wat zou er eventueel aangepast moeten worden om dit beter te laten verlopen?

Dan mis ik in de analyse bijvoorbeeld het structurele uitstappen van centrale verdedigers van Oranje waardoor Duitsland, na doorbewegen, vaak gevaarlijk werd.

Bijvoorbeeld bij de volgende foto’s.

De Ligt is doorgestapt maar Sane is al opengedraaid. Kijk naar de onderlinge afstand en positionering van de verdedigers.

Bovenstaande 2 foto’s horen bij elkaar. Van Dijk stapt uit en is dus weg uit het centrum. Er ontstaat een gevaarlijke situatie.

Dit zijn slechts enkele voorbeelden, er waren de 1^e helft veel meer van deze momenten. Het bespreken van deze patronen, waarom Koeman hier kennelijk voor heeft gekozen en niet voor bijvoorbeeld zonedekking, is voor de kijker toch veel interessanter dan Van Hooijdonk horen bevestigen dat De Ligt uitglijdt? En wat moet er de 2^e helft anders? Dat is volgens mij analyseren. Hier gaan de heren van de NOS totaal aan voorbij.

De analyse deel 2
De tijd voor de analyse in de rust is beperkt (nog geen 4 minuten) en de wedstrijd wordt hervat. Nederland komt nog gelijk in de wedstrijd maar verliest uiteindelijk met 2-3.

Na afloop geeft Van Hooijdonk als verklaring voor de comeback van Oranje:

• Nederland speelde agressiever
• Nederland werd geholpen door een vroege goal

Is dit het enige dat Van Hooijdonk kan verzinnen als verklaring? En Van der Vaart:

• Ziet een Nederland dat in één keer druk zet en er bovenop zit

Wat bedoelt Van der Vaart hiermee? Dat Nederland in één keer druk zet? De opmerking impliceert dat Nederland in de 1^e helft geen druk gezet zou hebben. Maar is dat wel zo? Zie onderstaande foto, waaruit het tegendeel blijkt.

Er waren veel meer van dit soort momenten.

Maar zette Nederland in de 2^e helft eigenlijk wel druk? Dit lijkt mij slechts ten dele waar. In de 1^e helft zette Nederland overal druk op de opbouw van Duitsland, tot aan Neuer toe. In de 2^e helft zette Nederland alleen druk vanuit de eigen rechterkant. Op de linkerkant speelde Promes naast Blind en liet Oranje Ginter indribbelen. Goed voorbeeld is de 55^e minuut. Nederland heeft druk gezet aan de rechterflank, Duitsland verplaatst het spel en Ginter dribbelt in.

Waarom wordt dit (schijnbaar) niet opgemerkt door de analisten? Of in ieder geval niet besproken? Het leek ook alsof Nederland in de 2e helft makkelijker aan voetballen toe kwam omdat Duitsland inzakte. Waarom zakte Duitsland in? Wordt niet over gesproken.

Na afloop komen de analisten tot de volgende conclusies:

• Teveel spelers waren niet in hun beste doen, dan krijg je zo’n wedstrijd (Van der Vaart)
• Frenkie de Jong moet meer doelpunten maken en meer doelgevaar uitstralen (Van der Vaart)
• De gouden pik van de bondscoach heeft niet gewerkt (Van Hooijdonk)

Als bovenstaand de conclusies zijn, dan kan bijna iedereen toch een wedstrijd analyseren? Laat gewoon eens op je inwerken wat er staat. De NOS vraagt een voormalig sterspeler van Oranje, 109 interlands gespeeld, om voor honderdduizenden kijkers een wedstrijd te analyseren en die zegt dan dat een speler meer doelgevaar moet uitstralen. Als kijker moet je het ermee doen.
Daarmee totaal voorbijgaand aan de tactische elementen van de wedstrijd. Dan voel je je toch niet serieus genomen? Het maakt mij ook nieuwsgierig naar wat Van der Vaart als trainer zijn teams gaat vertellen.

Of Van Hooijdonk die stelt dat de gouden pik van Koeman niet heeft gewerkt. Is dat nu het belangrijkste dat uit de wedstrijd gehaald kan worden? Een dergelijke opmerking van Van Hooijdonk is gewoon een devaluatie van het trainersvak. Jammer Koeman, volgende keer hopen dat je gouden pik weer werkt, meer is het niet.  

En nu?
Ik vind het oprecht jammer dat de analyse niet verder lijken te komen dan hoe ik het ervaar. Misschien is de markt voor meer diepgaande analyses op tv te klein en vindt het gros van de kijkers het prima. Al kan ik me dat niet goed voorstellen. Maar als dat zo is, moet ik mijn verwachtingen bijstellen.  

Het ligt voor de hand om te denken dat Van der Vaart en Van Hooijdonk zijn aangenomen als analyticus op basis van hun carrière als speler. Dat zou ik jammer vinden, maar een andere reden is haast niet te verzinnen. Er zijn in Nederland veel mensen die als analyticus de kijker meer kunnen bieden dan hetgeen is vertoond tijdens deze interland. Het zou leuk zijn als de NOS daar eens over na wil denken… Dat draagt bij aan een beter inhoudelijk voetbaldebat.