Deel 10 van de serie over sociale competenties gaat over het Pygmalioneffect: wat is het en wat kan je ermee?
De theorie
Als iemand zich gaat gedragen naar de positieve verwachtingen van een ander, dan is er sprake van het Pygmalioneffect. Als persoon kan je de prestaties van iemand anders dus op een positieve manier beïnvloeden als je positieve verwachtingen uitspreekt naar een leerling of stimulerend gedrag vertoont.
Het Pygmalioneffect werkt echter ook omgekeerd. Als je negatieve verwachtingen hebt van iemand, bijvoorbeeld op basis van onbewuste stereotypen of verhalen van andere mensen, dan gaat een ander zich ook gedragen naar die negatieve verwachtingen.
In beide gevallen, dus zowel bij positieve als negatieve verwachtingen, zijn de verwachtingen gebaseerd op kenmerken die worden veronderstelt aanwezig te zijn. Je kan dus stellen dat er sprake is van een selffulfilling prophecy.
De praktijk
Wat kan je als coach in het voetbal (of sport in het algemeen) met het Pygmalioneffect in de praktijk? Genoeg! Mensen doen allerlei aannames. We hebben (last van) stereotypen en soms leiden stereotypen tot vooroordelen. En aannames, stereotypen en vooroordelen kunnen invloed hebben op verwachtingen t.o.v. spelers.
Elle coach heeft wel eens te maken gehad met één of meer van de volgende situaties:
- Een speler die wordt omschreven als lastig en aankomend seizoen doorschuift naar jouw selectie
- Een speler die om disciplinaire redenen uit een selectie is gezet en je wordt gevraagd of je plek hebt
- Een jeugdspeler die in een lager team met kop en schouders boven de rest uitsteekt
- Een speler waarvan je een familielid ook hebt getraind en heel positieve of negatieve ervaringen hebt met dat familielid
- Een speler waar een collega laaiend enthousiast over is
Zo kan je het rijtje nog wel even aanvullen met eigen voorbeelden. Welke verwachtingen zijn ontstaan n.a.v. bovenstaande situaties? Vragen die een coach zich zou kunnen stellen:
- Welke verwachtingen heb ik van mijn spelers?
- En hoe zijn deze verwachtingen ontstaan? Op basis waarvan?
- En hoe uit ik deze verwachting richting mijn spelers?
- En wat zie ik in de praktijk op basis van mijn verwachtingen?
Vertoon je stimulerend en positief gedrag naar je spelers, dan is de kans groot dat je prestaties op een positieve manier beïnvloedt. Zijn je verwachtingen negatief, dan gaat een speler zich ook gedragen naar de negatieve verwachtingen. De verwachting maakt uit, dat leert het Pygmalioneffect. Hoe je die verwachting vervolgens communiceert, dat is wellicht een mooi onderwerp voor een volgend artikel.
Vragen en opmerkingen zijn welkom! Binnenkort deel 11 in de serie over sociale competenties.
