De Amerikaanse psycholoog Abraham Maslow is natuurlijk vooral bekend van de naar hem genoemde piramide. De piramide gaat over de 5 basisbehoeften van de mens. Maslow heeft naast de piramide ook een eenvoudige leertheorie ontwikkeld. Deze leertheorie is ook toepasbaar binnen de sport. Hoe? Dat lees je zo.
De theorie
Maslow onderscheidt 4 fasen van het leerproces:
- Onbewust onbekwaam
- Bewust onbekwaam
- Bewust bekwaam
- Onbewust bekwaam
De 1e fase is dus onbewust onbekwaam. Iemand is zich niet bewust van hetgeen hij niet beheerst. Er is sprake van onwetendheid. Aan de coach of leidinggevende de taak diegene bewust te maken van de onbekwaamheid. Om de bewustwording te creëren kan je de richtlijnen voor het geven van feedback gebruiken. Dan kom je in de 2e fase waarin de persoon bewust is van de onbekwaamheid.
Middels een ontwikkeltraject (training, cursus etc.) kan de persoon werken aan bekwaamheid. Na verloop van tijd werpt dit hopelijk vruchten af en is er sprake van bewuste bekwaamheid. De gecoachte is zich bewust van het goed kunnen uitvoeren van een nieuwe vaardigheid. Na herhaling is de persoon zo bekwaam en is de stof of handeling zo eigen gemaakt dat er eigenlijk niet meer over nagedacht hoeft te worden: onbewust bekwaam. De leertheorie is nu doorlopen.
De praktijk
Wat kan je hiermee in de praktijk? De leertheorie kan structuur geven in het leerproces als je individueel of als groep aan de slag gaat om beter te worden. Laten we dit concreet maken met een voorbeeld.
Het valt je op dat een speler waarvan jij de coach bent, de bal niet altijd goed aanneemt. De bal stuitert regelmatig van zijn voet met als gevolg balverlies of hij/zij heeft vaak een extra handeling nodig om de bal te controleren. De speler heeft hier zelf geen last van (onbewust onbekwaam). Je besluit je observatie te delen met de speler. De speler reageert: “Ja nu je het zegt, dat klopt inderdaad, daar was ik me niet van bewust.” De speler is nu bewust onbekwaam. Hij weet nu dat hij iets niet/onvoldoende kan. Daar houdt het gelukkig niet op. Het is tijd om te investeren.
Je gaat individueel aan de slag met de speler. Door de bewustwording bij de speler zal er sowieso meer aandacht voor de aanname van de bal zijn. De speler weet immers dat dit onderdeel moet ontwikkelen. Voordoen, uitleg geven over de aanname, kijken naar andere spelers en vanzelfsprekend training met bijvoorbeeld pass/trapvormen. Na enkele weken noeste arbeid is de balaanname van de speler stukken beter. Door geconcentreerd de theorie in de praktijk te brengen heeft de speler geleerd. Nog een tijdje verder, na vele balaannames, hoeft de speler eigenlijk niet meer na te denken over de balaanname. De speler is onbewust bekwaam.
Vragen en opmerkingen zijn welkom! Binnenkort deel 10 in de serie over sociale competenties.
Eduard,
Het is niet noodzakelijk om alle 4 stappen te doorlopen. Verreweg de meeste ontwikkeling vindt onbewust plaats rn gaat van stap 1 naar stap 4.
Om in jouw voorbeeld te blijven: een speler neemt de bal verkeerd aan en is zich hier niet van bewust (denkt hier niet over na). Onbewust raakt hij wel steeds de bal kwijt of komt in duel. Dit is niet wat de speler wil en automatisch gaat hij zijn gedrag aanpassen zodat hij niet meer in duel komt of de bal kwijt raakt. Als trainer kun je dit beïnvloeden door hem in situaties te brengen waar hij veel in deze situatie komt. Bij dit gehele proces hoef je als coach niets te zeggen of aan te geven. Het gaat bij de speler geheel onbewust (zonder na te denken). De speler gaat van stap 1 naar stap 4. Pas als de ontwikkeling stagneert kun je als coach ingrijpen door het uit te leggen (bewust te maken).